కాళ్ళ వాపు లక్షణాలు, కారణాలు, నివారణ చర్యలు & చికిత్సలు

కాళ్లవాపు అనేది చాలా మందిలో కనిపించే సమస్య. ప్రతి ఒక్కరూ ఎదో ఒక సందర్భంలో ఈ సమస్యను ఎదుర్కొనే ఉంటారు., నిలబడి ఎక్కువ సేపు పని చేసినా, రాత్రంతా బస్ లో కూర్చుని ప్రయాణం చేసినా కాళ్ల వాపు రావడం సహజమే. అయితే తరచుగా కాళ్ల వాపు వచ్చిందంటే మాత్రం శరీరంలో ఎదో సమస్య ఉందని గ్రహించాల్సి ఉంటుంది. పాదాల్లో వాపు కనిపించడాన్ని ‘ఎడిమా’ అంటారు. ద్రవం చేరి పాదాల్లో వాపుగా కనిపిస్తాయి. ఈ పరిస్థితినిపెరిఫెరల్ ఎడెమా  అని అంటారు.   

ఇది ప్రదానంగా వయస్సు మళ్లిన వారిలో మరియు గర్భిణిలల్లో కనిపిస్తుంది. వాపు దానికి అది ఒక వ్యాధి కాదు. అయితే అది వ్యాధి కారకానికి ముఖ్యమై సంకేతం లేదా సూచన కావొచ్చు. పాదాలు, చీలమండలో నొప్పి లేనట్టి వాపు సుదీర్ఘ కాలంగా కనిపించినప్పుడు వైద్యులను సంప్రదించడం మంచిది. గంటల తరబడి కదలకుండా కూర్చోవడం వల్ల సాధారణంగా పాదాల్లో వాపు వస్తుంది. దీనివల్ల పాదాలు కదల్చడం, లేవడం, నడవడం కాస్త కష్టంగా ఉంటుంది.

కాలి సిరల్లో రక్తం ఎక్కడన్నా గడ్డ కట్టొనందున ,సరైన రక్త ప్రసరణ జరగక ద్రవం పేరుకుపోయి వాపుకు దారితీస్తుంది. దీన్ని ‘డీవ్‌ వీన్‌ థ్రాంబోసిస్‌’ అంటారు. సాధారణంగా మధుమేహ బాధితుల్లో ఈ సమస్య ఎక్కువగా కనిపిస్తుంది. నిపుణుల అభిప్రాయం ప్రకారం, చీలమండలలో ఎటువంటి గాయాలు లేకుండా వాపు ఏర్పడితే దాన్ని తేలికగా తీసుకోకూడదని. ఇది తీవ్రమైన గుండె సమస్యలకు కూడా సంకేతం కావచ్చంటున్నారు నిపుణులు.

కాళ్ళు & పాదాల వాపుకు గల కారణాలు

కాళ్ల వాపులు, పాదాల వాపులు రావడానికి అనేక కారణాలు ఉంటాయి:

ఎక్కువసేపు నిలబడడం లేదా కూర్చోవడం: ఒకే భంగిమలో ఎక్కువసేపు ఉండడం వల్ల రక్తప్రసరణ తగ్గడం వల్ల దిగువ అంత్య భాగాలలో ద్రవం చేరి కాళ్ళ వాపు వస్తుంది.

గాయాలు: కాళ్లకు గాయం, బెణుకు మరియు ఇతర పాదాల గాయాలు వాపుకు దారితీయవచ్చు

గర్భధారణ: హార్మోన్ల హెచ్చుతగ్గులు మరియు సిరలపై ఒత్తిడి పెరిగినప్పుడు, పాదాలలో ద్రవం చేరి వాపుకు కారణమవుతుంది. ఈ వాపు గర్భధారణ సమయంలో ఒక సాధారణ సంఘటన.

దీర్ఘకాలిక సిరల లోపము: కాళ్ళలోని సిరలు గుండెకు రక్తాన్ని సమర్ధవంతంగా తిరిగి ఇవ్వలేనప్పుడు, పాదాలు మరియు చీలమండలలో ద్రవం పెరుకుపోయి వాపుకు దారితీస్తాయి

గుండె లేదా మూత్రపిండాల సమస్యలు: గుండె లేదా మూత్రపిండాలను ప్రభావితం చేసే పరిస్థితుల వల్ల, మీ రక్తంలో ప్రోటీన్ అల్బుమిన్ స్థాయిలు తగ్గడం మరియు మూత్రంలో ప్రోటీన్ అల్బుమిన్ స్థాయిలు పెరగడం వలన ద్రవం పేరుకుపోయి చీలమండలు మరియు పాదాల చుట్టూ వాపు ఏర్పడుతుంది.

కాలేయ వ్యాధి ( ఫ్యాటీ లివర్) : కాలేయం యొక్క పోర్టల్ సిరలో ఒత్తిడి పెరిగినప్పుడు పోర్టల్ హైపర్‌టెన్షన్ సంభవిస్తుంది, ఇది ప్రేగులు మరియు ఇతర అవయవాల నుండి కాలేయానికి రక్తాన్ని తీసుకువెళుతుంది. ఈ పెరిగిన ఒత్తిడి పరిసర కణజాలాలలో ద్రవం పేరుకుపోవడానికి కారణమవుతుంది, ఇది కాళ్లు మరియు చీలమండలలో వాపుకు దారితీస్తుంది.

డీప్ వెయిన్ థ్రాంబోసిస్ (DVT): అనారోగ్య సిరలు వంటి వివిధ వ్యాధుల వల్ల సిరల లోపం తరచుగా సంభవిస్తుంది. సరైన రక్త ప్రసారం జరగక, పాదాలు మరియు చీలమండలలో ద్రవం పేరుకుపోతుంది, ఇది వాపుకు దారితీస్తుంది.

కొన్ని రకాల మందులు తీసుకోవడం: కొన్నిరకాల టాబ్లెట్లను వేసుకోవడం వల్ల, సైడ్ ఎఫెక్ట్‌గా పాదాలలో ద్రవం చేరడం మరియు వాపును కలిగించవచ్చు.

కాళ్ళ వాపు యొక్క లక్షణాలు

• కాళ్ళు మరియు పాదాలలో వాపు
• కాళ్ళలో నొప్పి & దురద
• లేవడం & నడవడం కష్టమవ్వడం
• ఎక్కువ సేపు నిలబడలేక పోవడం
• చర్మం రంగు మారడం
• బరువులో ఆకస్మిక పెరుగుదల
• తెలికపాటి తలనొప్పి
• కడుపు నొప్పి
• వికారం మరియు వాంతులు

కాళ్ళ వాపు నివారణకు తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తలు

కాళ్ళలో వాపును తగ్గించడంలో సహాయపడే అనేక సహజ నివారణలు ఉన్నాయి:

జీవనశైలి మార్పులు:  ఎక్కువ సేపు నిలబడకుండా ఉండడం & దూరపు ప్రయాణాలు చేయడంలో జాగ్రత్త వహించడం

రోజువారీ మార్పులు: మీ కాళ్లను మీ గుండె కంటే కాస్త ఎత్తులో ఉంచడం వల్ల రక్త ప్రసరణ మెరుగుపడుతుంది మరియు వాపు తగ్గుతుంది.

వ్యాయామం: నడక లేదా ఈత వంటి సున్నితమైన వ్యాయామాలు రక్త ప్రసరణను మెరుగుపరచి, కాళ్ళలో వాపును తగ్గించడంలో సహాయపడతాయి.

మర్దన: వాపు ఉన్న ప్రాంతాన్ని సున్నితంగా మర్దన చేయడం వల్ల రక్త ప్రసరణ మెరుగుపడి వాపు తగ్గుతుంది.

మేజోళ్ళు(కంప్రెషన్ స్టాకింగ్స్) : ఇవి కాళ్ళపై ఒత్తిడిని వర్తింపజేయడం ద్వారా,  కాళ్ళలో అదనపు ద్రవాన్ని తగ్గిస్తాయి,  రక్త ప్రవాహాన్ని మెరుగుపరుస్తూ వాపును తగ్గిస్తాయి. 

ఆహారం: ప్రోటీన్ అధికంగా ఉండే ఆహారాలు శరీరంలో ద్రవ సమతుల్యతను కాపాడుతూ ఎడిమాను (వాపు) తగ్గిస్తాయి. 

హైడ్రేషన్: పుష్కలంగా నీరు త్రాగడం వల్ల శరీరం నుంచి అదనపు నీరు మరియు సోడియంను బయటకు పంపి ద్రవ నిలుపుదలని తగ్గిస్తుంది.

బిగుతుగా ఉండే దుస్తులను నివారించండి: బిగుతుగా ఉండే దుస్తులు, సాక్స్ లేదా బూట్లు వంటివి రక్త ప్రవాహాన్ని నిరోదించుతాయి మరియు వాపును మరింత తీవ్రతరం చేస్తాయి. కావున వదులుగా మరియు సౌకర్యవంతమైన పాదరక్షలు మరియు దుస్తులను ధరించవలెను.

ఈ నివారణ చర్యలు పాటించినప్పటికి, వాపులో ఏ మార్పు కనిపించనప్పుడు, ఆరోగ్య సంబంధిత అంతర్లీన  కారణాన్ని కనుగొనడానికి స్పెషలిస్ట్ ని సంప్రదించుట ఉత్తమం.

కాళ్ళ వాపు సమస్యకు చికిత్స పద్దతులు

కాళ్ళ వాపు యొక్క చికిత్స, వాపు యొక్క మూల కారణంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. ఆడవారు హార్మోన్ల అసమతుల్యత వల్ల మరియు గర్భం దాల్చడం వల్ల కాళ్ళ వాపులకు గురవుతుంటారు. విశ్రాంతి మరియు ఇతర మార్పుతో తగ్గే వాపు సాధారణంగా ఆందోళనకు కారణం కాదు. అయితే, కాళ్లు మరియు పాదాల దీర్ఘకాలిక వాపు ఉన్నపుడు నిపుణులను సంప్రదించడం ఉత్తమం. కాళ్ళ వాపు సమస్యలకు, వైద్యులు క్రింది చికిత్స పద్ధతులను సూచించవచ్చు.

డైయూరిటిక్స్: డైయూరిటిక్స్ ను “వాటర్ పిల్స్” అని కూడా పిలుస్తారు, ఈ మందులు శరీరంలో ఉన్న అదనపు నీటిని తగ్గించడానికి సహాయపడతాయి. వీటిని తరచుగా గుండె వైఫల్యం లేదా కాలేయ వ్యాధి వలన కలిగే వాపుకు చికిత్సగా ఉపయోగిస్తారు.

నాన్‌స్టెరాయిడ్ యాంటీ ఇన్ఫ్లమేటరీ డ్రగ్స్ (NSAIDలు): ఇవి వాపు మరియు నొప్పిని తగ్గించడంలో సహాయపడే మందులు.

ప్రతిస్కందకాలు (బ్లడ్ థిన్నర్స్): ఈ రకమైన మందులు రక్తం గడ్డకట్టడం వల్ల ఏర్పడిన వాపును తొలగించడానికి ఉపయోగ పడతాయి

వాసోడైలేటర్స్: ఇవి రక్త నాళాలను విస్తరించడానికి మరియు రక్త ప్రవాహాన్ని మెరుగుపరచడానికి సహాయపడే మందులు. 

ఫిజికల్ థెరపీ: మర్దన, వ్యాయామాలు వంటి ఫిజికల్ థెరపీ, రక్త ప్రసరణను మెరుగుపరుస్తుంది మరియు కాళ్లలో వాపును తగ్గించడంలో సహాయపడుతుంది.

న్యూమాటిక్ కంప్రెషన్ పంప్ థెరపీ: కంప్రెషన్ పరికరం రక్త ప్రసరణను మెరుగుపరుస్తుంది మరియు కాళ్లలో వాపును తగ్గించడంలో సహాయపడుతుంది.

సర్జరీ: డీప్ వెయిన్ థ్రాంబోసిస్ (DVT) తీవ్రమైన సందర్భాల్లో, రక్తం గడ్డకట్టడాన్ని తొలగించడం లేదా దెబ్బతిన్న సిరకు చికిత్స చేయడం వంటి వాపు యొక్క మూల కారణాన్ని సరిచేయడానికి సర్జరీ అవసరం కావచ్చు.యాంజియోప్లాస్టీతో (సిరను వెడల్పు చేయడం) లేదా సిరను తెరిచి ఉంచడానికి స్టెంట్ అని పిలువబడే మెష్ లాంటి ట్యూబ్‌ను చొప్పించడం ద్వారా చికిత్స చేయవచ్చు.

ఆకస్మికంగా, వివరించలేని వాపు ఉంటే లేదా, ఛాతీ నొప్పి, శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది, జ్వరం లేదా చర్మం ఎర్రగా మరియు స్పర్శకు వెచ్చగా ఉన్నట్లయితే తక్షణమే వైద్య సహకారం అవసరం.

About Author –

Dr. Hari Kishan Boorugu, Consultant Physician & Diabetologist, Yashoda Hospitals, Hyderabad